مروری بر کارنامه «شهلا ریاحی» اولین کارگردان زن سینمای ایران به بهانه درگذشت او

قدرت زمان وفادوست ۱۸ شهریور سال ۱۳۰۵ در تهران متولد شد. چهارده ساله بود که ازدواج کرد و همسرش اسماعیل ریاحی که کارگردان معروف تئاتر بود او را وارد دنیای بازیگری کرد. از همان زمان به دلیل چشمان زیبا نامش را شهلا گذاشتند و از آن پس شهلا ریاحی نامیده شد.

شهلا ریاحی در دورانی که چه در میان عموم مردم و چه در دنیای هنر برای بازیگران زن ارزش چندانی قائل نبودن و گاها نقش زن به مردها سپرده میشد، در سن ۱۷ سالگی بنا به خواست و راهنمایی همسرش اسماعیل ریاحی که خود از شیفتگان تئاتر بود به صحنه (تئاتر تهران) راه یافت و برای اولین بار شادروان معزالدیوان فکری در نمایشنامه ای به نام «سیاست هارون‌الرشید» نقش اول دختر نمایش را به او داد. او چنان درخشان ظاهر شد که با کار سوم و چهارم در دنیای محدود تئاتر آن زمان به عنوان بازیگری محبوب و سرشناس مورد توجه قرار گرفت.

ریاحی سینمای حرفه ای را سال ۱۳۳۰ با فیلم «خواب های طلایی» به کارگردانی معزالدیوان فکری تجربه کرد. جذابیت ظاهری و بازی طبیعی و دلنشین او باعث شد در سینما نیز به سرعت مطرح شود و او را تبدیل کرد به بازیگری پرکار با سالی دو یا سه فیلم. پس از آن وارد راديو شد و براي ۱۴سال در نمايشنامه‌هاي راديويي در نقش بازيگر و كارگردان مشغول بود.
او درباره زماني كه وارد عرصه سينما شد می‌گوید: «همه خانواده‌ام سياه پوشيدند و گفتند قدرت‌زمان مرده و ديگر براي ما وجود ندارد! اصلا براي آنها ورود زن به عرصه هنر‏، غيرقابل قبول بود و تا اين حد از كاري كه كردم بدشان مي‌آمد.»

اما شهلا ریاحی که روحیه پرتلاش، جسور و جستجوگری داشت نه تنها از بازیگری دلسرد نشد، بلکه پا به عرصه‌ای گذاشت که تا آن زمان تنها در انحصار مردان بود. او که با بازیگری توانسته بود به صورت عملی تجربیاتی درباره فیلم‌سازی بدست آورد سال ۱۳۳۵ درحالیکه جوانی ۳۰ ساله بود، فیلم «مرجان» را کارگردانی کرد و به این ترتیب لقب اولین زن کارگردان سینمای ایران را به خود اختصاص داد و توانست راه را برای زن‌هایی که سودای کارگردانی در سر داشتند اما شرایط را نامناسب می‌دیدند هموار کند. فارغ از کیفیت فیلم «مرجان» آنچه از شهلا ریاحی برای بانوان فعال در عرصه هنر یک الگو می‌سازد شجاعت عملی کردن رویایش بود. زنی که حتی در دورانی که از آلزایمر شدید رنج می‌برد، بعد از گذر از نود سالگی درباره خودش می‌گوید: رسیده‌ام به سنی که آخر خط است ولی چه کنم حس من سر خط است.

حاصل فعالیت هنری او بیش از نود فیلم و سریال است که ز جمله معروفترین آن‌ها می‌توان به : عروسی خون، در مسیر تندباد، همسران، همسایه‌ها، مهمانپذیر طوبی و ... اشاره کرد.