اکران مستند«خانه خدا» در پردیس سینمایی اصفهان سیتی سنتر
باشگاه فیلم هنروتجربه چهارشنبه دوم مرداد میزبان نمایش مستند تحسین شده «خانه خدا» بود. این مستند ساعت ۱۹ در پردیس سیتی سنتر اصفهان به نمایش در آمد.در این برنامه نسخه ترمیم شده مستند«خانه خدا» که توسط فیلم‌خانه ملی ایران ترمیم شدهاست، برپرده رفت.
مستند «خانه خدا»، محصول ۱۳۴۵، اولین مستند جدی ایران ــ و به باور برخی، کامل‌ترین سند سینماییِ جهان تا آن زمان ــ درباره مناسک حج است. این گنجینه سینمای ایران، به جز این که از معدود آثار مستندی بود که آن زمان رنگِ اکران عمومی می‌دیدند، توانست بسیاری را برای نخستین بار به سالن سینما بکشاند و به فروش درخور توجهی نیز دست یابد.
فیلم در رمضان سال ۴۵ در تهران و چندین شهرستان روی پرده رفت. سالن‌های نمایش با جمع‌آوری عکس‌های مربوط به فیلم‌های سینمایی روز، فضا را برای انبوه مخاطبان مشتاقی که اغلب نیت‌شان تماشای مراسم حج بود و به موجب باورهای مذهبی پیش‌تر هرگز به سینما نرفته بودند، آماده ساختند. در حالی که بسیاری آثار سینمای داستانی حتی دو هفته بر پرده دوام نمی‌آوردند، نمایش «خانه خدا» تا دو ماه تداوم داشت. این مستند که آداب و مراسم حج را تمام و کمال پوشش می‌دهد، توانست به بازارهای جهانی نیز راه پیدا کند و در طیف گسترده‌ای از کشورهای مسلمان به نمایش درآید.
درباره نحوه تولید«خانه‌ی خدا» ابهامات زیادی وجود دارد. پژوهش‌گران مختلف در نوشته‌های خود، اطلاعاتی بعضا ضد و نقیض، درباره عوامل این مستند ارائه داده‌اند.برخی مونتاژ فیلم را دستپخت ابراهیم گلستان خوانده و تعدادی نیز نام ابوالقاسم رضایی و جلال مقدم را به عنوان تدوین‌گر آورده‌اند پژوهش‌گری گفتار فیلم را از آنِ ابراهیم گلستان می‌داند حال آن که محقّقی دیگر معتقد است روایت اولیه را محمود سعادت و حمزه رحمانی نوشته‌اند و گلستان ــ احتمالاا ــ تنها متن آن دو را بازنگری و ویرایش کرده‌است.حتی در مورد کارگردان فیلم هم اتفاق نظر وجود ندارد. در عنوان‌بندی نام کارگردان نیامده و شاید همین سبب شده برخی این عنوان را به جلال مقدم منتسب کنند. مقدم اما خود در گفت‌وگویی تأکید کرده «خانه خدا» را رضایی تهیه کرده و چون فیلم کارگردانِ مشخصی نداشته اسم کسی هم در تیتراژ نیامده‌است. با این حال در نسخه انگلیسی‌ای که در آمریکا توزیع شد، نام ابوالقاسم رضایی به عنوان کارگردان و نام جلال مقدم به عنوان مشاور آمده است.
در این میان توضیحات نعمت حقیقی، یکی از چهار فیلم‌بردار فیلم (در کنار احمد شیرازی، عباس دستمالچی و محمد علی ایثاری)، تا حد زیادی نحوه بده‌وبستان عوامل پشت صحنه را روشن می‌کند: «فیلم کارگردان نداشت. یک حمله‌دار بود به اسم شربت اوغلی که ما را تقسیم می‌کرد و ما می‌رفتیم فیلم‌برداری، بدون این که کسی به ما بگوید چه کار کنیم.»
محمد تهامی‌نژاد پژوهش‌گر و مستندساز اما به درستی فیلم را محصول پدیده «فیلم‌بردار/ کارگردان» خوانده است؛ عنوانی که از نقشِ در هم‌تنیده و غیرقابل تفکیکِ فیلم‌بردار و کارگردان (و این‌جا حتی، تهیه‌کننده) خبر می‌دهد. او هم‌چنین این مستند را در ثبتِ وضعیت مدیریت حج، خویشاوندِ «خسی در میقاتِ» جلال آل‌احمد، و اثری مهم از نظر انسان‌شناسی ارزیابی کرده است. حتی نقل قولی از از جلال آل احمد ذکرشده که بعضی تماشاگران «خانه خدا» پس از خروج از سینما یکدیگر را «حاجی» خطاب می‌کردند. ناصر تقوایی نیز «خانه خدا» را اثری «نفیس و گرانقدر در تاریخ سینمای ایران و جهان» خوانده و عنوان کرده دو اثر مستندش، یعنی «اربعین» و «مشهد قالی»، را تحت تاثیر این فیلم ساخته است.
