«آن شب» فیلمی برای همه جهان

فیلم «آن شب» محصول سال ۲۰۱۹ و اولین فیلم تهیه شده در آمریکا است که مجوز اکران در سینماهای ایران را پس از انقلاب کسب کرده است. اکران این فیلم از ۲۹ ژانویه (۱۰ بهمن 1399) طبق توافق قبلی با کمپانی «IFC midnight» در آمریکا و ایالت کالیفرنیا به صورت درایوین سینما آغاز شد و در ایران نیز پس از آن که  اولین بار در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر در بخش «نگاه نو» به نمایش درآمد، 19 تیر 1399 مجوز نمایش گرفت و از ششم اسفندماه وارد چرخه اکران شد.

به گزارش روابط عمومی پردیس سینمایی اصفهان سیتی سنتر، «آن شب» محصول کمپانی ماموت پیکچرز با همکاری کمپانی سون اسکای اینترتینمنت است و به قدری مورد توجه منتقدان آمریکایی قرار گرفته که توانسته است خیلی زود در سایت راتن تومیتوز امتیاز ۷۹ درصد را کسب کند.

قصه «آن شب»

«آن شب» فیلمی از کوروش اهری است که به عنوان اثری روان‌شناختی در ژانر وحشت شناخته می شود. این کارگردان جوان ایرانی که به روانشناسی علاقه مند است و اعتقاد دارد اگر وارد عرصه فیلم سازی نمی شد قطعا روانشناسی را ادامه می داد، در این فیلم تلاش کرده است ترس درونی آدم‌های قصه را در ژانر وحشت به نمایش بگذارد.

در خلاصه داستان این فیلم آمده است، زوج جوانی به همراه دختر یک ساله‌شان خود را محبوس در هتلی قدیمی می‌یابند. علیرغم تلاش‌شان برای اقامتی دلپذیر در این هتل عجیب و وهم‌آور، نیرویی خارجی آن دو را وادار به ابراز راز‌های درونی‌شان که از یکدیگر پنهان نگه داشته‌اند می‌کند.

اهری علت ساخت فیلم در هتل را هم روانشناسانه بیان می کند. از نگاه کارگردان هتل یک مکان موقت است مثل دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم. جایی که به طور موقتی می‌آییم، در آن زندگی می‌کنیم و می‌رویم اما اینکه چگونه می‌رویم مسئله اصلی است.

در واقع این کارگردان جوان خواسته یک تم و داستانی بسازد که جهانی باشد و به نوعی همه آدم‌ها با پیش زمینه‌های متفاوت بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. رویایی که با توجه به اکران جهانی این فیلم در 15 کشور دنیا به حقیقت پیوسته است.

فیلمی برای همه جهان 

«آن شب» به شدت مورد توجه سینمای جهان قرار گرفت و اولین حضور بین المللی فیلم در جشنواره «سیتجز» اسپانیا ثبت شد.

جشنواره بین‌المللی فیلم فانتزی «سیتجز»، مهم‌ترین جشنواره فیلم‌های ژانر وحشت در جهان است که ضمن ارائه بیان هنری، بیشترین توجه رسانه‌ای را در کاتالونیا به خود اختصاص می‌دهد و محلی برای ارائه و نمایش فیلم‌های فانتزی و ترسناک از سراسر جهان است. شرکت پرمییر انترتینمنت گروپ، فروش بین‌المللی فیلم «آن شب» را قبل از اولین نمایش بین‌المللی آن در این جشنواره برعهده گرفت.

«آن شب» در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم ترسناک «مولین دو ری» اسپانیا نیز موفق به کسب جایزه بهترین کارگردانی و فیلم‌نامه شد و شهاب حسینی نیز برای بازی در این فیلم جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره را به خود اختصاص داد.

از سوی دیگر اکران این فیلم در کشورهای مختلف ادامه داشت و هر روز به کشورهای در حال اکران اضافه می شد. دوم آوریل بود که اکران فیلم به صورت گسترده در کشور انگلستان آغاز شد. چندی بعد نیز شرکت PEG حق پخش «آن شب» را به شرکت‌های سینمایی در آلمان، ایتالیا، فرانسه، هلند، اتحادیه کشورهای مستقل همسود، لهستان، استرالیا و نیوزیلند و آمریکای لاتین واگذار کرد. همچنین فیلم در منطقه آسیا در کشورهای کره جنوبی، ویتنام، تایلند، مالزی، تایوان، اندونزی و منطقه خاورمیانه هم روی پرده رفت تا برای اولین بار سینمای ایران اکران یک فیلم با عوامل ایرانی را در 15 کشور به صورت همزمان تجربه کند.

فیلمی که آمریکایی ها هم دوست دارند

«آن شب» فیلمی ساخته آمریکا اما با بازیگر و عوامل ایرانی-آمریکایی است. میلاد جرموز (نویسنده)، محمد درمنش (تهیه کننده) و صبا واحدی (جانشین طراح صحنه) از عوامل اصلی و شهاب حسینی، نیوشا جعفریان، امیرعلی حسینی، آرمین مهر، گلبرگ خاوری، علی کوششی و لیلا گرگانیان نیز ایفای نقش داشته اند که همین موضوع ایرانی بودن فیلم را بیشتر به نمایش می گذارد.

اما از سوی دیگر بازیگران معروفی مثل ‎الکس بروتو، لی لی ویکی، جرج مگوایر، الستر لیتم، مایکل گرم، جیا مورا و جفری الارد سرمایه‌گذار فیلم «کشتار با اره برقی در تگزاس»، شریل استارولاکیس فیلم «نگهبان شب» و تری جرج برنده جایزه اسکار که مشاور تهیه‌کننده فیلم بوده را هم نباید نادیده گرفت.

با این وجود اهری می گوید: «این داستان می‌توانست در هر جایی رخ داده باشد، اما در سینمای آمریکا رخ داد چون در این سینما به هنرمندان ایرانی بها داده نمی‌شود. ما می‌خواستیم از این فرصت استفاده کنیم تا هنرمند ایرانی ساکن در آمریکا را پررنگ‌تر کنیم. می‌خواستیم زندگی ایرانی‌ها را در خارج از کشور با مشکلاتشان نشان دهیم. ما در «آن شب» یک فیلم آمریکایی با حال و هوای ایرانی می‌بینیم که می‌تواند شکل بین‌المللی داشته باشد. نسل جدید ایرانی‌های آمریکا دوست دارند به مردم خودشان ادای احترام کنند و البته ما می‌خواستیم چهره مردم ایران را در آمریکا نشان بدهیم که زندگی خیلی لوکسی ندارند.»

شهاب حسینی اما نگاهش به فیلم را از زاویه ای دیگر مطرح می کند. او می گوید:«آنچه مرا به یک فیلم در مقام بازیگر یا کارگردان می‌کشاند، نگاه کردن به آن از زاویه دید تماشاگران است. وقتی یک فیلم می‌بینم، جدا از لذت بردن از آن دوست دارم حرف خوب بزند؛ درس بدهد یا به زندگی اشاره کند. نکته این فیلم و حرف آن این است که هر کاری ما در گذشته می‌کنیم، حتی اگر بکوشیم فراموش کنیم سرانجام جایی ما را گیر می‌اندازد. سایه آن‌ با ما می‌ماند و تبدیل به کابوس می‌شود. بسیاری از کابوس‌های امروز ما هم پیامد کارها و رویدادهایی در گذشته ماست. از این رو، در مقام تماشاگر واقعا موضوع فیلم را دوست داشتم و همین‌طور کارکردن با تهیه‌کننده و کوروش آهاری و البته این واقعیت که «شب» تولید مشترک ایران و آمریکاست».

فیلم را دوبار ببینید 

کارگردان این اثر هنری که موافقان و مخالفان زیادی دارد، معتقد است فیلم آن شب را باید دوبار دید تا به نکات ریز فیلم بیشتر پی برد. از نگاه اهری اگر فیلم را برای ترسیدن ببینیم قطعا از دیدن آن لذت نمیبریم چون این فیلم بیشتر به موضوعات روانشناختی دقت داشته و چندان ترسناک نیست.

اهری می گوید:«همه چیز از لابی، اتاق‌ها و راهروها واقعا در هتل بود و درباره آن هم می‌گفتند چند اتفاق عجیب اینجا رخ داده اما اینکه واقعیت داشته یا نه، نمی‌توانم چیزی بگویم. در فیلمنامه اصلی هم لوکیشن یک خانه بود و آن ها شب از مهمانی دوست‌شان به خانه برمی‌گشتند. اما چون می‌خواستیم به داستان عمق بیشتر بدهیم، زن و مرد جوان را به یک هتل بردیم.»

هتلی که صبا واحدی، جانشین طراح صحنه درباره آن می گوید:« تمام نمادها مثل روباه، جغد و تصویرهایی که در راهروهای هتل می بینیم دلیل دارند و نشانه دوری این آدم‌ها از یکدیگر هستند. همچنین طرح تتویی که در فیلم می‌بینیم از کتاب بومیان امریکا انتخاب شده که یک تقویم سنگی است. این تتو نماد این است که این افراد در تمام روزها و شب‌های تاریخ گیر کرده‌اند و شیطان روزگار خودشان هستند».

منتقدان از ایران و آمریکا چه می گویند؟

شهاب شهرزاد منتقد فیلم درباره «آن شب» می گوید: «از دیدگاه ژانر‌شناسی ما یک فیلم متفاوت دیدیم. این فیلم در ژانر وحشت است و به سایکودرام نزدیک می‌شود، اما شخصیت‌ها ایرانی هستند و ما به آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنیم . برخلاف برخی تجربه‌های ساخت فیلم در خارج از کشور این فیلم به دنبال فخرفروشی در پردازش تصویر یک کشور خارجی نیست و نمی‌خواهد از موقعیت مکانی خود یعنی آمریکا برای جذابیت استفاده کند.  “آن شب” نوعی ادای دین به “درخشش”ساخته کوبریک هم هست».

هومن منتظری منتقد فیلم می نویسد: «اگر قرار به ترسیدن باشد، «آن شب» فیلم موفقی است. چیزی که در سینمای ایران نمونه‌اش را کم دیده‌ایم. در سینمای غرب یا آسیای دور هم که هر ساله تعداد زیادی فیلم در این ژانر ساخته می‌شود، در مقایسه با نمونه‌های کم‌خرج، اثری آبرومند به حساب می‌آید. هتل به عنوان مکانی که فیلم در آن می‌گذرد، تبدیل به یک هویت و عامل وحشت می‌شود. دری که فقط از داخل باز می‌شود، راه‌پله‌های باریک و آن آسانسور قدیمی و نور قرمز و تند قالب در هتل، اتاقی که خودش دو اتاق تودرتو در دل هم دارد و اتاق دوم که با راهروی دیگری به دست‌شویی و حمامی پرحادثه می‌رود و دری که همیشه سایه پاهایی را پشت آن می‌بینیم. لامپ نئونی خارج از پنجره که با صدای خاموش و روشن شدنش و نوری که داخل اتاق می‌اندازد، همچون ثانیه‌شماری لحظه رسیدن به اتفاقی هولناک را لحظه‌شماری می‌کند. حتی استفاده از کادرهای بسته، به‌خصوص در میانه فیلم و این‌که ندانی چه چیزی در خارج از کادر انتظارت را می‌کشد، همگی به وحشت آور بودن فیلم کمک می کند.»

ریچارد کوپرز از مجله ورایتی می گوید:«ارواح خبیث ذهن در هتلی غارمانند در لس آنجلس، در فیلم آن شب، فیلمی ترسناک، دلهره آور، روان و دارای سبک، زنده می‌شوند. رویکردی ذهنی به پدیده ماورالطبیعه با بخش پایانی بسیار جذاب و گیرا».

فرانک شک از هالیوود ریپرترمی نویسد:«اولین فیلم بلند سینمایی کوروش آهاری ثابت کرد که فیلمی دلهره آور و روانی است که با مهارت ساخته شده و فراتر از موقعیت تاریخی فیلمی که در آمریکا تولید شده، بیننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد».

کارلوس آگیلار از روزنامه لس آنجلس تایمز توضیح می دهد: «ترس‌های غریزی‌ای که فیلم سینمایی یکپارچه ترسناک و جدید کوروش آهاری در بیننده ایجاد می‌کند، تنها از تصویرگری‌های هولناک ناشی نمی‌شوند بلکه از ترس‌های مرموز روانی نشات می‌گیرند».

مت زولر سیتز از سایت راجر ایبرت دات کام هم نوشته است: «جزئیات فیلم‌سازی و بازی‌ها همه در یک سطح عمل می کنند. من تمام عمرم از طرفداران پروپاقرص فیلم‌های ترسناک بوده‌ام اما درست مثل فیلم “مرد نامرئی” که پارسال آمد، این فیلم توانست چیزهایی را به من نشان دهد که قبلا ندیده بودم. این فیلم پرده سینما را با فضاها، بازی‌ها، تنش و حسی از دارا بودنِ سبک، پر می‌کند».

ریچارد روپر از روزنامه شیکاگو سان تایمز می نویسد: «فیلم «آن شب» که به طور جذابی ترسناک بوده و بیننده را به سفری هراس‌آور به زبان عمدتا فارسی می‌برد، هاله‌ای از سکونِ تقریبا زیبا با لحظات پراکنده‌ای از شوک دارد. فضایی تهدیدآمیز و حسی قریب الوقوع از سرنوشتی شوم».

پیرز مرچنت از روزنامه آرکانزاس دمکرات گزت هم می گوید:«آن شب فیلمی است که با دقت پرداخته شده است. اهری از سبک تصویری سرگیجه‌آور استفاده کرده و با یک سری حرکات افقی دوربین، حرکت‌های سریع نزولی، حرکت‌های چرخشی، نماهای هوایی، و در یک مورد به یاد ماندنی، وارونگی تصویر که به آشفتگی وضعیت سردرگمی که شخصیت‌ها متحمل می‌شوند، تداوم بخشیده است».